Ik schreef ooit een artikel over Big Bad Pharma. Daarin belicht ik de manier waarop de farmaceutische industrie in film in beeld komt. Meestal leidt dat tot dystopische en sciencefictionfilms waarin een geneesmiddel of vaccin bizarre side effects blijkt te hebben. In Dopesick is de ellende die voortkomt uit de inzet van een drug echter volledig ingecalculeerd. De dystopisch aandoende wereld waarin gebruikers van OxyContin massaal verslaafd raken en sterven is door de uitvinders, het farmaceutisch bedrijf Purdue Pharma, gepland en uitgedacht. Een drugsepidemie die aan 500.000 mensen het leven kostte. Alles voor de winst.
De serie is gebaseerd op het boek Dopesick: Dealers, Doctors and the Drug Company that Addicted America en volgens mij ook Empire of Pain: The Secret History of the Sackler Dynasty (Amerikanen houden van lange titels). Het is een verslag van een gruwelijke geschiedenis met talloze slachtoffers en een familie die dit slagveld goedkeurend beziet. De Sacklers werden schatrijk door de opbrengsten van (vooral) OxyContin en ze doneerden veel van dat geld aan culturele instellingen. Daardoor stonden ze bij velen op een voetstuk en het duurde heel lang voordat ze daar vanaf gegooid werden. Dat het ze lukte om veel tegenstanders om te kopen of in te lijven en dat ze een machtig juridisch team hadden, heeft natuurlijk ook geholpen.
In de serie wordt de geschiedenis uit de doeken gedaan, vanaf de ontwikkeling van de pijnbestrijder rond 1995. Purdue Pharma gooide er een gigantisch marketingbudget tegen aan en zette daarnaast een systeem op waarbij sales mensen zich volledig richten op de artsen. Als het ze lukte om die hun middel te laten voorschrijven dan zou succes vanzelf volgen. Onder valse voorwendselen en naar vermoed ook omkoping was het ze gelukt om de FDA een label te laten uitschrijven dat verklaarde dat OxyContin niet verslavend was. Het werkte wel goed tegen pijn, aanvankelijk dan. Gebruikers moesten steeds hogere doses gaan slikken om het gewenste effect te krijgen. Hoewel het FDA label anders beweerde (een hoge FDA-man zou later voor Purdue gaan werken) was het middel juist wel uiterst verslavend. De gevolgen waren enorm. Dopesick zit vol met verhalen van verlies en verbijstering. Rouwende families, boze activisten, en getuigen van hele gemeenschappen die door de verslaving werden verwoest. Daarbij spelen ook schaamte, stigmatisering en ontkenning een grote rol. Al die kleine stadjes op het Amerikaanse platteland waar bijna niemand kon ontsnappen aan de gevolgen van dit middel. Deze mensen werkten in de zware industrie en waren bovenmatig vaak slachtoffer van werkgerelateerde ongelukken. Een pijnstiller was dan zo genomen.
Dit alles zou de serie loodzwaar gemaakt kunnen hebben, maar dat valt mee. Dat komt vooral door een aantal interessante personages die zich weliswaar in het hart van de materie begeven, maar ook iets hebben wat de zaak wat luchtiger maakt. Een echt hoofdpersonage is er niet maar de plattelandsarts Samuel Finnix (sterke rol van Michael Keaton) is wel een centraal figuur. Hij is zo’n arts die alles betekent voor de bewoners van het dorpje ergens in de bergen van mijnstaat West-Virginia. Als hij wordt bezocht door Billy Cutler, een naïeve maar ook gladde verkoper van Purdue die uiteindelijk een sleutelrol blijkt te spelen in de ondergang van zijn werkgever, is hij sceptisch. Maar uiteindelijk probeert hij het toch met het middel. Het is het begin van een afdaling in de hel voor een aantal bewoners maar ook voor hemzelf. Keaton weet er toch voortdurend een enigszins opgewekte draai aan te geven waardoor je deze Finnix wil blijven volgen. Als een kindsoldaat in Afrika is hij zowel dader als slachtoffer, waarbij die laatste rol toch wel de grootste is. Hij voelt zich verantwoordelijk, maar kan er ook weinig aan doen. Tegenover hem, niet letterlijk want ze ontmoeten elkaar nooit, staat de enigmatische Purdue-baas Richard Sackler. Michael Stuhlbarg maakt van hem een autistische en wereldvreemde man die geobsedeerd is door het succes van zijn uitvinding en totaal blind is voor de dodelijke gevolgen. Hun werelden worden verbonden door de DEA-agente en de twee openbaar aanklagers die onderzoek deden naar Purdue Pharma. De eerste is een zeer vastberaden vrouw die desondanks voortdurend tegen muren botst. De andere twee zijn een soort tragi-komisch duo dat ook slechts moeizaam vooruit komt, maar uiteindelijk wel succes boekt. En dan zijn er de slachtoffers waarvan de serie er een paar uit licht. Al deze levens staan jarenlang in het teken van OxyContin, waarbij een aantal het slikken en anderen het drama van een afstand bekijken.
Terugkijkend blijft het ongelooflijk dat dit leed zo lang door heeft gaan. In de serie worden verschillende tijdsperiodes belicht, vanaf de introductie in 1996 en de benadering van de artsen, de eerste tekenen van een verslavingsgolf en de eerste onderzoeken door de DEA tot de jarenlange onderzoeken door de twee aanklagers en de uiteindelijke rechtszaak in 2007. Dat schakelen in de tijd maakt het kijken soms wat verwarrend, maar het biedt ook inzicht in de massaliteit van deze zaak, de verbanden tussen alle personages en gebeurtenissen en de enorme gevolgen voor het Heartland van de VS. En het is nog steeds niet afgelopen. Na de rechtelijke beslissing in 2007 waarbij Purdue een bedrag van meer dan 600 miljoen dollar aan schadevergoeding betaalde, de hoogste boete ooit, kon het bedrijf doorgaan met de verkoop van andere opioïdes. In 2019 volgde alsnog het bankroet voor het bedrijf maar de rechtszaak tegen de Sacklers loopt nog steeds.