Deze geweldige remake van het origineel van Don Siegel kijk ik als eerbetoon aan de onlangs overleden Donald Sutherland. Een acteur met een enorme dosis charisma, medemenselijkheid en humor die elke film waarin hij meespeelde iets extra’s gaf. Hier is hij Matthew Bennell, een inspecteur van de Voedsel en Warenautoriteit die op vreemde zaken stuit en zijn rationele brein aan moet zien te passen aan een nieuwe bizarre werkelijkheid.
Regisseur Philip Kaufman veranderde de setting die Siegel hanteerde, een klein stadje, naar het grote San Francisco. Hij opent zijn film prachtig met ergens in outer space losgeworpen zaden/draden/sporen die langzaam hun weg vinden naar de aarde en zich daar hechten aan plaatselijke gewassen. In een mooie mix van realisme en stop motion vormen de kleine doorschijnende organismen zich tot spinachtige wezens, dan tot groene peulen en uiteindelijk ontspruit er een roze bloem. Elizabeth Driscoll (Brooke Adams) brengt er een mee naar huis en merkt een onmiddellijke verandering bij haar vriend Geoffrey, die afstandelijk wordt en emotieloos. Elizabeth en haar baas Matthew Bennell pikkken andere meldingen van vreemd gedrag in de stad op. Mensen die zeggen dat hun geliefden niet zichzelf lijken. Bennells vriend en beroemd psychiater Dr. David Kibner (Leonard Nimoy) beweert dat wat er gaande is slechts een massa-illusie is, maar als Jack Bellicec (Jeff Goldblum, in een vroege rol waarin zijn neurotische talent al duidelijk te herkennen is) en zijn vrouw Nancy (Veronica Cartwright, The Birds, Alien) een kleverige, met haar bedekte pod in hun Turkse bad vinden, weten ze dat er echt iets aan de hand is.
Jack Finney’s roman The Body Snatchers uit 1955 is (tot nu toe) al vier keer verfilmd. Don Siegels versie uit 1956, deze van Philip Kaufman uit 1978, Abel Ferraras Body Snatchers uit 1993 en The Invasion van Oliver Hirschbiegel uit 2007. Het zou me niet verbazen als er meer volgen. Het verhaal van gerepliceerde ‘podmensen’ die mensen vervangen en een nieuw bestaan zonder zorgen, zonde emoties en zonder liefde propageren, is tijdloos. De roman uit het McCarthy-tijdperk en de originele film vormden een duidelijke allegorie voor de angst voor de Rode Dreiging, het gevaar van het Communisme. Kaufmans bewerking volgt in de nasleep van Watergate en Vietnam en zet daarom in op de angst voor de eigen overheid. Wat dat betreft kan de film ook prima gebruikt worden door hedendaagse complotdenkers, met name die geloven in The Great Replacement. ‘It is happening! They are here!
Kaufmans Invasion of the Body Snatchers is een horrorvariant op conspiraythrillers als Klute, Three Days of the Condor, All the President’s Men, The Conversation, Marathon Man en The Parallax View. In mijn review van Klute: ‘een unheimische wereld [..] waarin individuen machteloos lijken tegen anonieme dreigende krachten.’ Dat is hier ook duidelijk het geval, al komt de bron van deze krachten hier uit de ruimte. De film is dan ook niet alleen te genieten als een geslaage combi van sciencefiction en horror maar ook als een commentaar op de samenleving.
Met die thrillerinvloeden en de beelden en geluiden waarmee die tot leven worden geroepen, is deze verfilming echt anders dan die andere drie. Kaufman houdt het eerste deel (voordat de Bellicecs de eerste pod vinden) vrij langzaam en gebruikt stilte om de spanning op te bouwen. Maar als het verhaal eenmaal op gang komt, is er geen houden meer aan. De eerste (en enige) score van jazzmuzikant Denny Zeitlin en de geluidseffecten van Ben Burtt (met de beroemde schreeuw van ontzetting van de pod people) versterken het gevoel van angst. Het camerawerk van Michael Chapman (Taxi Driver, Raging Bull, The Fugitive) doet ook echt denken aan die thrillers met veel scenes in het donker en bijzondere kaders, kantelingen en zooms. Een prachtig voorbeeld hiervan is de scène waar Matthew en Elizabeth Kibner bezoeken bij een boekpresentatie. Voordat hij met de beroemde psychiater gaat praten, probeert Matthew de politie te bellen om een incident te melden. Tegelijkertijd (hun stemmen overlappen elkaar) houdt Jack Bellicec een gepassioneerde tirade over hoe mensen zijn poëzie of artistieke stem niet begrijpen. In deze scenes is vaak een enorme spiegel op de achtergrond te zien die de gezichten van de personages in potsierlijke vormen verandert, een absurdistische illustratie van mensen en hun problemen. Een ander voorbeeld is de scene waarin Matthew het huis van Elizabeth binnendringt en dat huis ineens een labyrint lijkt waaruit niet te ontsnappen is.
Temidden van deze paranoia, de angst en de onontkoombaarheid van het noodlot is er gelukkig de prachtige combinatie van Donald Sutherland en Maud Adams. De twee hebben een enorme chemie, twee leads die je wil blijven volgen en die je niet toewenst wat er hier lijkt te gaan gebeuren. Er komt hier een diepgewortelde vriendschap naar voren, die tot uiting komt in grappige scènes die hun langdurige relatie laten zien. Een van die scènes is wanneer Matthew Elizabeth een verhaal vertelt en halverwege stopt met de vraag of ze dit verhaal al eerder heeft gehoord. Aan het eind van de film wordt hun relatie romantisch en delen ze een aarzelende eerste kus. Dat gebeurt echter uiterst subtiel, een bevestiging van de band tussen deze twee mensen die langzaam, onder druk van de bizarre situatie, verandert.
