Ik lees Reizen zonder John waarin Geert Mak 50 jaar na dato het pad volgt dat John Steinbeck nam in 1960. Steinbeck zocht naar wat er over is van het Amerika waarmee hij was opgegroeid en Mak doet hetzelfde. Tegelijkertijd reflecterend op de visie van de toch wel vaak sentimentele schrijver van oa Tortilla Flat, Of Mice and Men, The Grapes of Wrath en East of Eden. De kans dat ik een van die boeken nog eens ga lezen is klein, maar ik heb vele verfilmingen om uit te kiezen.
John Ford’s versie van The Grapes of Wrath verscheen al een jaar na de roman. Ford was net als Steinbeck een man die zowel met liefde als met haat naar zijn eigen land keek en de glorie maar ook de misstanden zag. Maar Steinbeck deed dat vanuit een linkse overtuiging met zelfs communistische trekken, waar Ford en ook producent Daryl Zanuck zo conservatief waren als wat. De verfilming volgt in het begin trouw het boek maar op het eind laat Ford het goede overheersen. Hij liet een aantal controversiële scenes uit het boek weg en gooide de chronologie om waardoor de Joads eindigen in een kamp waar iedereen het beste met ze voor heeft. Er wordt wel gesproken over ‘reds’ maar het is allemaal veel minder expliciet dan in het boek. In zekere zin overwinnen de Joads alle tegenslagen die ze tegenkomen en laat hij ze symbool staan voor de kracht van het gezin en de gewone man. Ik betwijfel of Steinbeck, ondanks het succes van de film, blij was met het resultaat.
Los van dat alles is het wel een prachtig staaltje filmmaken, met goed acteerwerk (met oa de jonge Henry Fonda als ‘everyman’ Tom Joad en een ijzersterke bijrol van John Carradine, ook al zo goed in The Prisoner of Shark Island), een schitterende cameravoering (van de fameuze Gregg Toland, die een jaar later Citizen Kane zou maken) en een hoofdrol voor de beroemde route 66. Ford weet wat hij wil zeggen met zijn film en weet daadwerkelijk tot die humanistische kern te komen.