Ik had al veel van Steven Soderbergh gezien maar deze nog nooit. Gelukkig draaide hij in het vernieuwde en nog niet geziene Worm, zodat ik mijn nieuwsgierigheid dubbel kon voeden. Na zijn sensationele succes met sex, lies and videotape maakte hij een aantal interessante films die het commercieel echter een stuk minder deden dan zijn befaamde debuut. Rond 1996 zat hij nogal in een dip omdat hij niet wist welke kant het op moest met z’n carriere. Achteraf gezien kun je zeggen dat hij toen een briljante stap nam. Hij koos niet om een commerciele film te maken, ook niet voor een intellectueel en filmtheoretisch highbrow project maar voor een film waarmee hij weer helemaal op nul begon. Gewoon beginnen met draaien en zonder een echt script. Hij maakte een film die zo bizar is, zo niet te beschrijven en zo uitdagend is dat de meningen erover zich vanzelf opdrongen en Soderberg zichzelf weer helemaal op de kaart zette.
Schizopolis gaat over Fletcher Munson (Soderbergh zelf), een medewerker van een Scientology-achtige organisatie die Eventualism heet. In een reeks hilarische scenes maak ik kennis met hem, zijn vreemde werkomgeving, zijn eigenzinnige vrouw en zijn grote baas: de ideoloog van de club T. Azimuth Schwitters. Dan ontdekt Fletcher dat hij een dubbelganger heeft, Dr. Jeffrey Korchek, een tandarts die voortdurend rondrent in een trainingspak en wiens rol Fletcher overneemt. Als hij erachter komt dat Korchek een affaire had met zijn vrouw, heeft Fletcher die vanaf dan dus zelf. Regisseur Soderbergh volgt vervolgens de avonturen van Korchek, die verliefd wordt op een patiente en in het laatste half uur vooral Fletchers vrouw. Die geeft haar eigen versie van wat haar is overkomen en wat die 2 mannen in haar leven doen. En dan loopt er ook nog een in raadselen sprekende insectenverdelger rond (Ambassador jumpsuit landmine!).
Schizopolis verder beschrijven of uitleggen is ondoenlijk. Acteurs spelen dubbelrollen of vormen meerdere kanten van een personage, dialogen bestaan vaak uit standaardzinnen uit filmscripts of uit volstrekt willekeurig aan elkaar geplakte woorden en personages spreken zinnen uit die je als kijker alleen maar denkt maar nooit zou zeggen.
Een voorbeeld van een gesprek tussen Fletcher en zijn vrouw:
“Generic greeting.”
“Generic greeting returned!”
“Imminent sustenance …?”
“Overly dramatic statement regarding upcoming meal.”
“Oooh — false reaction indicating hunger and excitement!”
Soderbergh snijdt thema’s als het menselijk onvermogen tot communiceren of de subjectieve manier waarop je de ander waarneemt. Niets is wat het is en alles kan steeds anders uitgelegd worden. Een hilarische film die volgens mij alleen maar beter wordt als je m vaker ziet.