Ik denk dat ik ook maar mijn eigen Noam Chomsky dag ga vieren. Ik kon weinig inbrengen tegen de argumenten van vader Ben om de man te eren, zeker als je dat afzet tegen het alternatief volgens zoon Rellian: de Kerstman. Het gezin heeft zich met nog vijf andere kinderen teruggetrokken in de bossen van de Pacific Northwest, ver van de bewoonde wereld in een eigen geschapen paradijs. Moeder Leslie ligt al een tijd in het ziekenhuis maar Ben gaat intussen rigoureus door met de training van de kinderen. Training uit boeken en in de natuur. Van de jacht en andere survival skills tot Boeddhistische lichaamsbeheersing en het maken van muziek. Hun goeroe daarbij is Noam Chomsky, een man die veel geschreven heeft over de verderfelijke invloed van het kapitalisme en het neoliberalisme.
Een groep die moet zien te overleven in de wildernis is een breed thema dat al lang meegaat in literatuur en film. Van de vriendelijke variant in een boek als Swiss family Robinson (1812) en de verfilmingen daarvan, tot de grimmige kanten in Lord of the Flies (1953) en een recent boek als Batavia’s Graveyard (2002), waarvan Paul Verhoeven een film had willen maken die er waarschijnlijk nooit zal komen. Captain Fantastic zit meer aan de Robinson-kant, al wordt het gezin niet belaagd door piraten maar zet het zich vooral af tegen de rest van moderne maatschappij. Zie bv ook een film als Into the Wild, waarin de wilde natuur als een vluchtoord wordt gezien en (vooral) Leave no Trace. Waar de vader en dochter zich daar vanwege zijn psychische gesteldheid in de natuur hebben teruggetrokken, doen Ben en Leslie dat vooral vanwege een afkeer van de maatschappij. Deze ‘island mentality‘ brengen ze over op hun kinderen en die ontwikkelen net zo’n afkeer tegen het consumentisme en andere ismes waar ook Chomsky tegen ageert. Dat leidt tot scenes waarin de kinderen zich afvragen waarom al die Amerikanen zo dik zijn en waarom je een stuk vlees in een supermarkt koopt in plaats van het zelf te schieten met pijl en boog. Ook declameren ze hun kennis van de wereld in zoveel detail dat hun neefjes bijna achterlijk lijken.
Maar die kennisvoorsprong en die superieure houding zijn uiteindelijk niet houdbaar. De kinderen weten veel maar het is allemaal kennis uit boeken en als er praktische kennis is dan is die niet echt bruikbaar in de gewone mensenwereld. Ben moet uiteindelijk toegeven dat hij zijn kinderen niet genoeg heeft geleerd over die echte wereld en dat hij ze los moet laten. Captain Fantastic is bij vlagen sentimenteel en iets te simplistisch in het contrast tussen de superioriteit van het gezin ten opzichte van de domme buitenwereld. Maar het is ook een hartverwarmende film over een gezin dat je in je hart wil sluiten. Hij zet mij ook aan het denken over wat voor vader ik zelf wil zijn en welk voorbeeld ik mijn kinderen wil geven. Al zal ik er nooit zo cool uit zien als Viggo Mortensen die zelfs een tuinbroek of een Adamskostuum nog volkomen vanzelfsprekend kan laten lijken.