Paul Verhoeven kan nog zo hard roepen dat zijn film op feiten is gebaseerd en dat het verhaal van de non Benedetta aandacht verdient, dit project voelt toch vooral weer als een rasechte Verhoeven. Inclusief zijn vaste thema’s seks, geweld en religie en de provocaties die bij zijn oeuvre horen. Sterker nog, ik heb een beeld voor me van een lachende regisseur die zich afvraagt hoe het hem toch weer is gelukt om iedereen mee te krijgen in dit erotische verhaal waarin het woord blasfemie nooit ver weg is. Tegelijkertijd doet hij wat hij altijd al gedaan heeft. De hand van de regisseur, die ook hier zowel zwartgallig als luchtig en plagerig is, is overduidelijk.
Benedetta Carlini was een echte non aan het begin van de 17e eeuw in Pescia, een stadje in Toscane. Als abdis zou ze een relatie gehad hebben met een van haar nonnen en ze werd uit haar rang ontzet en gevangen gezet toen het pausdom erachter kwam. Ze zou visioenen hebben gehad en wonden op haar lijf hebben gekregen die wezen op de stigmata. Ook beweerde ze bezocht te zijn door Jezus zelf, die Benedetta vertelde dat ze met hem moest trouwen. Tijdens het onderzoek dat volgde om dit allemaal uit te zoeken, kwam ook de verboden relatie naar buiten.
Verhoeven filmt dit verhaal op een manier die alleen hij kan. Poepende nonnen, een vogel die in een oog schijt, een man die zijn scheten aansteekt. Er zijn weinig filmmakers die dit zouden laten zien. Het is echter niet alleen baldadigheid. Benedetta krijgt te horen dat haar lichaam haar ergste vijand is. Een lichaam dat zondig is, is een universeel thema voor Verhoeven. Dat was al zo met de levensstijl en de seks van de geliefden in Turks Fruit, de door God gestrafte homo in Spetters en de gepijnigde schrijver en zijn homo-erotische dromen in De Vierde Man. Zonde en schuldgevoelens, of juist het ontkennen van enige zonde, kwamen terug in films als Basic Instinct, Showgirls, Hollow Man en Zwartboek. Verhoeven is altijd gepreoccupeerd geweest met religie en de feilbare mens en in Benedetta komt alles samen. Het vrouwenlichaam is hier inherent zondig en Verhoeven onderzoekt dat door dat lichaam ten volle te tonen en vleselijke behoeften te combineren met religieuze iconografie. En dat alles verpakt in een vrij traditioneel kostuumdrama.
Wat ik wel lastig vind, is het beeld van een regisseur van bijna 80 die zijn actrices naakt laat rondlopen en allerlei seksuele handelingen laat verrichten om zo zijn verhaal te kunnen vertellen. Het doet sterk denken aan het werk van Jean-Claude Brisseau (van wie ik meerdere films zag tijdens IFFR edities) die veel expliciete films maakte over de seksuele ontdekkingstocht van jonge vrouwen. Met name À l’aventure is een link. La vie d’Adèle is een tweede duidelijke connectie. Ook die gaat over dat onderwerp en ook hier regisseerde een oudere regisseur zijn jonge actrices, die erg ver moesten gaan om te voldoen aan zijn wensen. Maar waar het bij die film tot een schisma tussen actrices en regisseur leidde, bleef het stil rond Benedetta. Geen schandaal, geen ruzie. Het zal daarbij zeker geholpen hebben dat Verhoeven een vrouwelijke DP had. De vertrouwensband met zijn actrices was goed en bleef ook intact. Het is geen toeval dat bovengenoemde films en deze (Elle ook trouwens) uit Frankrijk komen. In de VS zou Verhoeven dit nooit meer voor elkaar krijgen. Andere regisseurs ook niet overigens.
Ondanks die naaktheid en het potentieel schandalige gedrag van het hoofdpersonage, voelt de film toch vooral als een liefdesproject van de regisseur. Hij wilde dit verhaal heel graag vertellen. De impact die het geloof heeft op mensen en hoe bepalend en dwingend de kerk eeuwenlang is geweest, is voor Verhoeven een blijvende fascinatie. In die zin past Benedatta dan ook naadloos in zijn oeuvre.