Nu Nederland steeds rechtser wordt, leek het me wel een goed idee om eens te kijken waartoe dit allemaal kan leiden. Het is een beetje zoals met The Day After, die ik keek toen de oorlog in Oekraïne uitbrak, en met Civil War die ik keek als voorbereiding op de Amerikaanse verkiezingen. In beide gevallen doken er allerlei doemscenario’s op in mijn hoofd. The Order gaat niet over gewone rechtse mensen maar over white supremacists, lieden die elke vermenging van rassen verafschuwen en voor wie racisme een basisbehoefte is. In het Idaho van 1983 heeft Aryan Nations zich gevestigd waarvan een groep zich heeft afgesplitst omdat ze geloven dat alleen een gewelddadige opstand hun doel van een echt witte samenleving dichterbij kan brengen.
FBI-agent Terry Husk (Jude Law), die zowel de KKK als de Cosa Nostra heeft onderzocht, wordt erheen gestuurd om de beweging onderzoeken. Dit omdat er moorden zijn gepleegd en gewelddadige overvallen en omdat er valse bankbiljetten in omloop zijn. Hij stuit op ongeloof van de lokale sheriff maar deputy Jamie Bowen denkt dat er inderdaad een verband is. De twee gaan op zoek en komen steeds dichterbij de Arische splintergroepering die bekend staat als ‘The Order’. Richard Butler, de oprichter van Aryan Nations, slaagt er namelijk niet in zijn aanhangers te inspireren en de afsplitsers scharen zich achter de charismatische Bob Matthews, op intense wijze vertolkt door Nicholas Hoult. Hij biedt een gevoel van gemeenschap en broederschap aan mede-ontevreden mannen en gebruikt hun genegenheid om misdaden te plegen om zo zijn plannen te financieren. Mathews laat zich daarbij leiden door het boek The Turner Diaries, geschreven door een neonazi die zich de omverwerping van de Amerikaanse regering en een rassenoorlog voorstelt. Het boek beschrijft zes stappen om tot het resultaat te komen, waaronder moord, het bombarderen van gebouwen en een aanval op het Capitool. Daarmee kwam The Order wel erg dichtbij het echte scenario in de VS, wat de reden lijkt dat de film maar moeilijk een distributeur kon vinden.
De film is gebaseerd op het non-fictieboek The Silent Brotherhood en beschrijft dus ook iets dat echt is gebeurd. Centraal staan de personages van Terry Husk en Bob Mathews, twee mannen aan weerszijden van de wet die zich beiden zien als de ware vervulling van de Amerikaanse idealen. Waarbij opvalt dat het persoonlijke leven van Husk nogal mislukt is en Mathews het in zijn koninkrijkje wel voor elkaar heeft.
Deze dynamiek vormt de basis voor iets dat toch meer een misdaadfilm dan een sociologisch drama is. The Order onderscheidt zich van andere misdaadfilms door de samenstelling van de bende. Hier zijn de leden teleurgesteld in de samenleving en op zoek naar een identiteit. Het feit dat ze daarbij de wet overtreden, lijkt bijna een bijkomstigheid. Er is een lijn te trekken naar de bomaanslag in Oklahoma City in 1995 en de Capitoolbestorming van 6 januari 2021, maar The Order werkt beter op zichzelf. Met prachtige locatie-opnames en prima leads maar een verhaal waar ik iets meer van had verwacht.
